Tu jesteś:   Strona główna / Porady / Angina

 

 

 

Anginę – zapalenie migdałków podniebiennych (tonsillitis acuta, angina) - wywołują chorobotwórcze wirusy i bakterie. Istotną rolę w rozwoju anginy bakteryjnej odgrywa rezydowanie w gardle niewielkiej liczby chorobotwórczych bakterii z grupy paciorkowców oraz lokalne osłabienie układu odpornościowego, które umożliwia ich szybki rozwój.

 

1. ZACZYNA SIĘ OD INFEKCJI WIRUSOWEJ

Wirusowy prolog

Inicjatorem anginy bywa zakażenie wirusowe górnych dróg oddechowych wywołujące zapalenia gardła. Wirusy infekujące nos i gardło powodują obfite wytwarzanie mediatorów zapalenia i silne podrażnienie śluzówki nosa i gardła. Objawami zapalenia gardła są trudności w przełykaniu wywołane ostrym bólem i złe samopoczucie. Często towarzyszy mu katar i suchy kaszel. Błona śluzowa gardła jest przekrwiona.

Zapalenie gardła sprzyja anginie

W wirusowym zapaleniu gardła mediatory zapalenia "rozszczelniają" mikronaczynia błony śluzowej oraz pobudzają gruczoły wydzielnicze i lokalny układ nerwowy. Skutkiem jest obfita wydzielina kataralna i obrzęk śluzówki, który blokuje ujścia zatok przynosowych, itp. Powoduje to komplikacje chorobowe w postaci: ostrego nieżytu błony śluzowej, zapalenia zatok oraz ostrego zapalenia gardła. Infekcja wirusowa i jej objawy osłabiają lokalny układ odpornościowy gardła, który kontroluje i ogranicza liczebność rezydujących tutaj  nielicznych bakterii chorobotwórczych. Jeśli objawy zapalenia gardła utrzymują się ponad 3 dni lub nasilają się; utrzymuje się wysoka gorączka - należy dopuszczać rozwój zapalenia wirusowego lub zakażenia bakteryjnego - na migdałki podniebienne. A to oznacza już anginę! Fakt przedłużania się ostrego zapalenia gardła należy zgłosić lekarzowi 1 kontaktu.

Odporność gardła na zarazki

Decydująca dla obronności immunologicznej gardła jest silna reakcja odpornościowa na atak zarazków (wirusów, bakterii) - jak też sprawność osłon fizjologicznych – głównie mechanizmu śluzowo-rzęskowego. Zdolności obronne nosa i całych dróg oddechowych zależą od tempa mobilizacji komórek odpornościowych niszczących wirusy; wydzielania niszczących zarazki immunoglobulin, enzymów proteolitycznych, interferonów, przeciwciał, itp. Dzięki tym mechanizmom błona śluzowa gardła i wydzielina śluzowa stanowi skuteczną tzw. nieswoistą ochronę przeciwko zakażeniom. Jest to lokalna bariera obronna zwana medycznie „pierścieniem gardłowym Waldeyer'a”

Gdy słabnie odporność na zarazki.

Upośledzają zdrowie i odporność na infekcje  dróg oddechowych złe warunki bytu i niektóre choroby. Osłabiona tym lokalna odporność gardła sprzyja rozwojowi zapalenia wirusowego gardła w anginę. Wymieńmy czynniki sprzyjające rozwojowi infekcji gardła i powikłaniom: praca pod gołym niebem, brak ogrzewania mieszkania w zimie, nadmierne przechłodzenie w czasie rekreacji, itp. Ponadto osłabiają odporność przewlekłe choroby układu oddechowego (astma, obduracyjna choroba płuc, leczenie immunopresyjne, leczenie onkologiczne, palenie tytoniu, itp. Wskutek osłabienia odporności zapalenie wirusowe może przejść w zakażenie bakteryjne. Świadczy o tym ewolucja objawów zapalenia wirusowego. Bezgorączkowe przeziębienie kataralne, z wodnistym wyciekiem i “zatkaniem” nosa, bólem gardła i kaszlem – zamienia się w zakażenie bakteryjne, z wysoką gorączką, zaczerwienieniem i obrzękiem migdałków, ropną wydzieliną oraz wzrostem bólu gardła, który staje się tak silny, że utrudnia połykanie.

Jak dochodzi do aktywizacji chorobotwórczych paciorkowców? 

Dzieje się tak, ponieważ gęstniejąca wydzielina śluzowa, jeżeli zalega w drogach oddechowych, staje się pożywką, w której mnożą się bakterie, zwykle i tak stale rezydujące w drogach oddechowych: pneumokoki, pałeczki hemofilne (poprzednia nazwa – Haemophilus influenzae), Moraxella catarrhalis, streptokoki – czyli paciorkowce ropotwórcze. Te ostatnie stają się przyczyną ropnej anginy. Podejrzewany o udział w anginie Gronkowiec złocisty nie jest bakterią, która często prowadziłaby do zakażeń dróg oddechowych; jego obecność nie ma tu żadnego znaczenia. 

”Współdziałanie” wirusów i bakterii w rozwoju anginy.

Jak łatwo zauważyć rozwój anginy jest wynikiem współdziałania paciorkowców i wirusów. O tym, że wirusy najczęściej inicjują anginę świadczą „wirusowe” objawy większości angin - ostre zapalenia spojówek, objawy nieżytu krtani i tchawicy oraz  przekrwienie błony śluzowej podniebienia. 

 

2. ANGINA WIRUSOWA

Jak często chorujemy na anginę wirusową?

Uważa się, że zakażenia wirusowe stanowią przyczynę ostrego zapalenia migdałków w ponad 70% przypadków. Najczęściej są to zakażenia wywołane przez: adenowirusy, rhinowirusy, coronawirusy, enterowirusy (wirus Coxackie), RS, paragrypy, wirus Epstein-Barr.

Specyfika anginy wirusowej - objawy

Typowym objawem wirusowego zapalenia migdałków jest tzw. angina rumieniowa, którą charakteryzuje silne przekrwienie błony śluzowej gardła. Ściślej mówiąc  - przekrwienie łuków podniebiennych, migdałków i tylnej ściany gardła. Na migdałkach nie ma nalotów, a jedynie surowiczy wysięk w kryptach migdałkowych. Ale uwaga! Objawy tej anginy często współistnieją z objawami ostrego kataru i zapalenia krtani – toteż mogą być nieco zamaskowane.

Angina wirusowa może powiększyć migdałek gardłowy

Zapalenie i powiększenie migdałków u dzieci, zwłaszcza w anginach wirusowych, może dotyczyć także migdałka gardłowego. Wraz z powiększeniem migdałków podniebiennych - powoduje to niedrożność nosa i zaburzenia oddychania w czasie snu

Jak odróżnić anginę wirusową od innych postaci?

Anginy wirusowe trwają zazwyczaj 5-7 dni – podobnie, jak przeziębienia wirusowe, Dłużej utrzymują się objawy anginy paciorkowcowej, a objawy anginy towarzyszące mononukleozie zakaźnej mogą być obecne przez wiele tygodni.

Jakie znamy postaci anginy wirusowej? Ostre zapalenie migdałków podniebiennych – choroba małych dzieci

Ta angina wirusowa najczęściej zdarza się u dzieci poniżej 9 roku życia o nie w pełni dojrzałym układzie odpornościowy. Często występuje również u osób dorosłych. Występuje najczęściej zimą i wiosną, kiedy to dodatkowo osłabia odporność brak witamin, ciepła i słońca. 

Angina wirusowa wywołana przez wirusy Coxackie

Ten szczególny rodzaj anginy wirusowej, wywołanej przez wirusy Coxackie, tzw. angina herpetica charakteryzuje się występowaniem na łukach podniebienno-językowych i języczku drobnych pęcherzyków, które pękając tworzą bardzo bolesne owrzodzenia. Choroba przebiega z wysoką gorączką.

Anginy towarzyszące innym chorobom wirusowym

Objawy anginy wirusowej mogą towarzyszyć również mononukleozie zakaźnej. Występują również w przebiegu opryszczki, półpaśca, odry, różyczki, nagminnego zapalenia przyusznic oraz w grypie.

 

3. ANGINA BAKTERYJNA

Jak często atakują nas anginy bakteryjne

Zakażenia bakteryjne stanowią 10-30% zapaleń migdałków. Zakażają i powodują zapalenia migdałków przede wszystkim paciorkowce ropne grupy A. Najczęściej zakaża paciorkowiec Streptococcus pyogenes grupy A (90-95% angin bakteryjnych).  

Inne anginy bakteryjne

Możliwe, ale rzadkie jest również zakażenie  anginą niepaciorkowcową – bakteriami: Streptococcus pneumoniae,  Staphylococcus aureus (K+), Moraxella catarrhalis, Haemophilus influenzae.

Angina bakteryjna wywołana przez przez paciorkowcowe.

Angina tego typu wywołana paciorkowcem ropotwórczym o nazwie Streptococcus pyogenes grupy A  stanowi 90-95% angin bakteryjnych. U wielu osób drobnoustrój ten bytuje na migdałkach w sposób bezobjawowy, ale w przypadku gwałtownego oziębienia czy przegrzania, czy innego osłabienia lokalnej odporności – a więc w niesprzyjających warunkach – z niewinnego kolonizatora staje się groźnym agresorem i powoduje anginę paciorkowcową, która różni się wyraźnie od zakażenia wirusowego. W anginie „paciorkowcowej” gardło jest intensywnie przekrwione i występuje wysoka gorączka; nie towarzyszą jej natomiast katar, chrypa ani wyciek z nosa – typowe objawy dla wirusowego zapalenia nosogardzieli, które może przebiegać bezgorączkowo lub z niewysoką gorączką.

Czy zakażenie paciorkowcem jest niebezpieczne dla zdrowia?

Drobnoustrój ten jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ może powodować chorobę reumatyczną, jak i ostre zapalenie nerek. Ten, jak inne paciorkowce wytwarzają co najmniej 20 toksycznych związków niszczących tkanki chorego. Najważniejsze z nich to streptolizyna O i S, powodujące rozpad czerwonych ciałek krwi (erytrocytów) i uszkodzenia innych komórek. Paciorkowce wytwarzają również inne toksyny, w tym takie które wywołują wysoką gorączkę, jak też egzotoksynę A – która odpowiada za zespół wstrząsu toksycznego.

Rozpoznawanie anginy paciorkowcowej

Wyhodowanie paciorkowca z wymazu z gardła i migdałków uznawane jest za tzw. złoty standard rozpoznawania anginy paciorkowcowej. W latach 80-tych pojawiły się szybkie testy określające czy w zakażeniu – tj. w wymazie pobranym z gardła występują paciorkowce. Dokładność tych testów wynosi ok. 60-90%, co w znacznym stopniu ułatwia diagnozę i leczenie lecznie zwalnia z wykonania tzw. posiewu, którego wynik oceniany pod mikroskopem jest podstawą rozpoznania.

Możliwe objawy anginy paciorkowcowej

Podstawową dolegliwością jest ból gardła, nasilający się przy połykaniu, który może promieniować do ucha. Występuje wysoka gorączka, bolesne powiększenie węzłów chłonnych szyi. Choroba objawia się bólem gardła i trudnościami i bólem w połykaniu, bólem ucha, bólem głowy i ogólnym złym samopoczuciem, często bólem brzucha. Migdałki podniebienne są powiększone i przekrwione, a z ich krypt może wydostawać się ropa. Błona śluzowa gardła jest zmieniona zapalnie – zaczerwieniona. U większości chorych jest obrzęknięta, z wysiękiem osocza krwi. Węzły chłonne szyi są powiększone i bolesne.  Mogą pojawić się wymioty i bóle brzucha.

Angina Plauta i Vincenta

Ta angina bakteryjna występująca głównie u mężczyzn ma nietypowy przebieg. Zmiany występują na 1 migdałku i maja charakter brudnoszarego nalotu. Główna dolegliwość to lekkie bóle gardła – po stronie zmienionego migdałka – nasilają się przy połykaniu. Powiększone są węzły chłonne po stronie chorego migdałka. Charakterystyczny jest przykry zapach z ust chorego.

Błonica (dyfteryt) 

Ta postać anginy bakteryjnej (wywołana przez maczugowce błonicy, itp.) dotyczy głównie dzieci i jest niebezpieczną dla życia chorobą zakaźną wywoływana przez bakterie. Większość dzieci jest na nią odporna dzięki szczepieniu di-te-per (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi).

Dlaczego dyfteryt zagrażą zdrowiu i życiu dziecka?

Ta choroba może wywołać zapalenie płuc oraz niewydolność serca spowodowaną porażeniem układu bodźcowo-przewodzącego mięśnia serca. Mogą też pod jej wpływem ulec porażeniu mięśnie kończyn.

Kiedy może dojść do zakażenia błonicą?

Do zakażenia może dojść, kiedy dziecko z jakichś względów nie zostało objęte obowiązkowym szczepieniem lub nie przeszło jeszcze podstawowego cyklu szczepień. Ponieważ błonica przenosi się przez kichanie, kaszel a nawet przez dotyk, dziecko z dyfterytem powinno być odizolowane od otoczenia.

Typowe objawy dyfterytu 

Błonica zaczyna się tak jak angina: zapaleniem, bólem gardła, bólem głowy. Dziecko ma kaszel i chrapliwy głos oraz temperaturę powyżej 38°C.  i przykry zapach z ust. Węzły chłonne mogą być bardzo powiększone. Na migdałkach pojawiają się białawe naloty.

 

4. LECZENIE ANGINY

Samoleczenie, czy opieka lekarza?

Przy wirusowej anginie można się leczyć samemu, gdyż infekcje wirusowe dróg oddechowych ulegają zwykle po kilku dniach samowyleczeniu. Inaczej jest, gdy uaktywnią się i zakażą migdałki bakterie - paciorkowce kolonizujące naszą jamę ustną i gardło. Paciorkowce, normalnie niegroźne i w zasiedlające gardło w nasileniu kontrolowanym ściśle przez układ odpornościowy – wskutek osłabienia odporności infekcją wirusową lub z innych przyczyn - mogą się przekształcać się w formy inwazyjne i wysoce szkodliwe dla gardła i innych narządów. Paciorkowce wytwarzają np. tzw. białko M, które ułatwia przyleganie zarazków do nabłonka błony śluzowej i utrudnia zwalczanie zarazków. W takiej sytuacji nieskuteczne staje się leczenie lekami bakteriostatystycznymi, przeciwzapalnymi i przeciwbólowymi - „bez recepty”. Wniosek – poprawne leczenie anginy uzależnione jest od zdolności rozpoznania przyczyny zakażenia gardła? Inaczej leczymy anginy wywołane przez wirusy, inaczej anginy bakteryjne. Umiejętność rozpoznania objawów zakażenia wirusowego, w odróżnieniu od anginy  bakteryjnej - pozwala rozstrzygnąć, kiedy leczyć się samemu, a kiedy bezwzględnie udać się po pomoc do lekarza.

Jak odróżnić anginę wirusową od bakteryjnej?

Podstawą różnicowania angin są charakterystyczne objawy, ponieważ w praktyce ambulatoryjnej nie są dostępne szybkie testy wykrywające paciorkowca grupy A.

Leczenie anginy wirusowej

Gdy objawy wskazują na anginę wirusową stosujemy leki hamujące rozwój bakterii (antyseptyczne) w postaci tabletek do ssania, płynów do płukania gardła lub aerozoli. Formę leku należy dobrać do wieku chorego, zwłaszcza dziecka. Dodatkowo stosuje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Wirusowe zapalenia gardła powinny być leczone objawowo bez włączania antybiotyku. Nadmiernie częste stosowanie antybiotyków w wirusowych zapaleniach gardła sprzyja rozwojowi antybiotykooporności drobnoustrojów bytujących na błonach śluzowych górnych dróg oddechowych, zwłaszcza Streptococcus pneumoniae.

Leczenie anginy paciorkowcowej

Angina bakteryjna wymaga porady lekarza. Wczesne podanie antybiotyku w anginie paciorkowcowej może zapobiec powikłaniom w postaci ostrego kłębkowego zapalenia nerek i choroby reumatycznej. Brak poprawy po 3-4 dobach antybiotykoterapii może świadczyć o nieskuteczności stosowanego leku (jeśli lek był przyjmowany w odpowiednich dawkach z zachowaniem zalecanych odstępów czasowych). Leczenie anginy paciorkowcowej, którego celem jest przede wszystkim eliminacja drobnoustroju, powinno być prowadzone przez 10 dni. Problemem staje się szybko narastająca ilość szczepów bakteryjnych opornych na stosowane antybiotyki.  W każdym przypadku niepowodzenia w leczeniu anginy należy również rozważyć inną jej przyczynę – np. mononukleozę zakaźną.  U dzieci po przebytej anginie paciorkowcowej należy wykonać badania laboratoryjne: OB, leukocytozę, ogólne badanie moczu, aby nie przeoczyć powikłań w postaci kłębkowego zapalenia nerek czy gorączki reumatycznej

Leczenie błonicy (dyfterytu)

Jeśli podejrzewamy błonicę powinniśmy natychmiast wezwać lekarza lub zawieść dziecko do najbliższej przychodni. Chore dzieci leczy się w szpitalu antybiotykami i surowicą, która częściowo neutralizuje toksyny bakterii.

Jak zabezpieczamy się szczepionką przed błonicą?

Pierwszą dawkę szczepionki wstrzykuje się w 2. miesiącu życia, drugą po sześciu tygodniach, trzecią po dalszych sześciu, a następne pod koniec drugiego roku życia. Dawki przypominające podaje się w zerówce i później w szkole.

 

Uwaga na powikłania anginy!

Jama ustna i gardło łączą się z innymi narządami, takimi jak uszy, zatoki, płuca. Dlatego organizmy kolonizujące jamę ustną i gardło mogą wywoływać zakażenia przez rozprzestrzenianie się do innych organów. Może wystąpić zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok lub ropień okołomigdałkowy.  Ponadto może wystąpić ryzyko gorączki reumatycznej (występuje u ok. 3% chorych); ostre zapalenie kłębuszków nerkowych (wikła 10-15 % infekcji). Dlatego w przypadku ostrego zapalenia migdałków podniebiennych zawsze należy zasięgnąć porady lekarza.

 

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "PULS"
Ostrowiec Świętokrzyski, Osiedle Słoneczne 10 obok pasażu handlowego, tel. 041 263 41 65, 501 699 165

Strona główna | Kontakt | Dojazd